icon-envelope icon-phone icon-ruit icon-screen icon-star icon-star-empty icon-star-filled icon-chevron icon-arrow icon-arrow-right icon-arrow-left icon-close icon-play twitter linkedin instagram youtube icon-mail icon-chevron-left icon-chevron-right icon-search icon-download
Waar ben je naar op zoek?
een bord met het icoon van SDG 3, gezondheid en welzijn

Gezond en Gelukkig Den Haag draagt bij aan gezondheid door lokale, integrale aanpak

27 september 2022

In Den Haag is de relatie tussen welvaart en welzijn goed meetbaar. Het verschil in levensverwachting tussen de meest en minst welvarende wijken in de stad is ongeveer 15 jaar. Om dat verschil te verkleinen is een integrale aanpak nodig, die inwoners in de wijken met lage sociaal-economische status op meerdere manieren, zowel individueel als collectief, ondersteunt. Er wordt breed gekeken naar de onderliggende factoren die bijdragen aan de ongelijkheden. Denk aan onderwijs en laaggeletterdheid, sociale voorzieningen en werk en psychische en fysieke gezondheid. Daarnaast lopen er projecten die in alle Haagse wijken de gezondheid bevorderen door integrale samenwerking tussen het medische en sociale domein.

Platform voor verbinding

In de eerste plaats is Gezond en Gelukkig De Haag (GGDH) een platform dat organisaties verbindt rondom het sociaal en medisch domein. Deelnemers zijn, behalve Gemeente Den Haag, onder andere zorgverzekeraars, huisartsen, de GGD en GGZ, welzijnsorganisaties, ziekenhuizen en onderwijsinstellingen. GGDH is ontstaan uit verschillende initiatieven in de regio Den Haag die gelijktijdig met het thema van integrale zorg bezig waren. Zowel vanuit huisartsen als de politiek en welzijnsorganisaties werden acties uitgevoerd voor meer samenwerking tussen het sociale en medische domein. De tijdsgeest zat dus mee om in 2018 gezamenlijk en met een breed draagvlak de samenwerking Gezond en Gelukkig Den Haag te starten. Dit onder leiding van Jet Bussemaker, voorzitter van GGDH en hoogleraar beleid, wetenschap en maatschappelijke impact, in het bijzonder in de zorg,  bij Health Campus Den Haag. Dit helpt GGDH om in de complexe omgeving van zeer veel verschillende organisaties met allemaal andere belangen, toch belangrijke successen te boeken.

“Verbinding is een gouden sleutelwoord voor GGDH,” licht Marjolein Oudshoorn, programmamanager GGDH, toe. “De grootste winst die we tot nu toe behaald hebben, zijn de bruggen die gebouwd zijn. Niet alleen tussen professionals uit verschillende disciplines, maar ook tussen professionals en contactpersonen in de informele netwerken in een aantal wijken. Die informele netwerken zijn enorm effectief gebleken bij het bereiken van wijkbewoners. Omdat de sleutelfiguren dicht bij de bewoners staan, kunnen zij een vertrouwensband opbouwen en op tijd eventuele problemen signaleren. In dat geval kunnen zij doorverwijzen en eventueel ook begeleiden naar de juiste zorgaanbieder. Dat is een groot voordeel omdat wijkbewoners anders vaak pas naar een hulpverlener gaan wanneer de problemen veel te groot zijn geworden. Omdat de zorgaanbieders beter samenwerken is het bovendien veel makkelijker voor de contactpersonen om naar de juiste instantie door te verwijzen”. Een initiatief van de GGD om een mobiel gezondheidsteam te maken die naar buurthuizen toe gaan in plaats van andersom, verkleint de drempel om hulp te vragen verder.

Community-up aanpak

Een voorbeeld van een succesvol informeel netwerk is de Schilderswijk Moeders. Dit initiatief loopt al sinds 2013 en is een groep van 20 getrainde contactvrouwen die een groot netwerk hebben in de wijk. Zij ondersteunen andere moeders bij kleine en grote problemen. Bijvoorbeeld bij het invullen van formulieren, bij financiële vragen of bij opvoedingsproblematiek. De Schilderswijk Moeders hebben het vertrouwen van de wijk en kunnen problemen signaleren en waar nodig zorgen dat reguliere hulpverlening op gang komt. Deze aanpak is effectief gebleken en er wordt gekeken hoe het in andere wijken kan worden doorgevoerd. “De aanpak is niet zomaar een-op-een over te nemen, omdat elke wijk uniek is, met andere kenmerken, populatie en problemen. Maar de aanwezigheid van een informeel netwerk tussen wijkbewoners en zorgaanbieders levert ontzettend veel op. Nu wordt gekeken hoe dit in Moerwijk opgezet kan worden”.

Een ander voordeel van de verbinding met informele netwerken is dat wijkbewoners zich vertrouwd voelen om hun kennis en ideeën voor de wijk te uiten en uit te voeren. Marjolein Oudshoorn: “We merken dat wijkbewoners vaak waardevolle kennis hebben en met goede ideeën komen. De zorgaanbieders en de gemeente kunnen veel winnen door deze ‘community up’-ideeën serieus te overwegen en waar mogelijk te implementeren. En misschien nog belangrijker is het dat bewoners zich gehoord voelen en vertrouwen krijgen in de zorgaanbieders en de gemeente. De informele netwerken zijn daarom ook in dit opzicht heel belangrijk gebleken.” Bewoners die ervaren dat zij invloed kunnen uitoefenen op hun leefomgeving, nemen vaker initiatief om de buurt schoon, veilig en groen te houden. En dat versterkt de sociale cohesie. En sociale cohesie draagt weer bij aan welzijn, zowel voor het individu als voor het collectief.

Leefstijl als medicijn

Binnen verschillende werkgroepen worden projecten geïnitieerd die de gezondheid bevorderen. Preventie staat daarbij centraal, omdat veel welvaartziektes, zoals bijvoorbeeld obesitas, diabetes en hart- en vaatziektes voortkomen uit een ongezonde leefstijl. Deze welvaatziektes zijn bovendien oververtegenwoordigd in de wijken met een lage sociaaleconomische status. Daarom wordt door GGDH ingezet op leefstijlinterventies zoals meer beweging, gezonder eten, voldoende rusten en/of voldoende slapen ter voorkoming van die ziektes.

Een project dat de community-up aanpak effectief combineert met leefstijlinterventies is de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI) die aansluit op de leefwereld van de wijkbewoners. Marjolein: “In die projecten zien we dat er al enorme winst wordt geboekt door naar elkaar te luisteren en de verschillende perspectieven te horen. Dit genereert begrip voor elkaars standpunten en activeert zowel bij de gemeente als bij de bewoners om obstakels serieus te nemen en alternatieven te bedenken. Die actiebereidheid is nodig om leefstijlinterventies te laten slagen, iets wat op zich een zeer complexe opgave is.”

Andere initiatieven die lopen op het thema Leefstijl als Medicijn zijn de Nationale Diabeteschallenge en Diablend. 

Krachtige basiszorg

Een ander succesverhaal is de integrale aanpak Krachtige Basiszorg. Bij Gezondheidspunt Laakkwartier en SHG Gezondheidscentrum Spoorwijk zijn huisartsen gaan werken met een 4D-model, waar niet alleen naar lichamelijke klachten wordt gekeken, maar ook naar de geestelijke, sociale en maatschappelijke omgeving wordt gevraagd. Daardoor heeft de huisarts een beter beeld van de situatie en wat de oorzaken van de klachten kunnen zijn. Ook is samenwerking gezocht en versterkt met het sociaal domein, waarmee nu structureel overleg plaatsvindt. Onderzoek heeft aangetoond dat deze werkwijze zowel voor de patiënt als de huisarts positieve effecten heeft. Daarom is er geïnvesteerd om deze werkwijze structureel door te zetten en uit te breiden naar andere wijken in Den Haag.

Meer interesse? Kijk verder op de website van Gezond en Gelukkig Den Haag!